Türk Sigorta Hukukunda tahkim yolu, ilk defa 03.06.2007 tarihinde 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun (“SK”) 30.maddesi ile öngörülmüştür.
SK’ya göre Sigorta Tahkim Sistemi, sigorta kuruluşlarının iradi katılımı esasına dayanmaktadır. Sigorta Tahkim Komisyonuna üye olup olmama hususu sigorta kuruluşlarının iradelerine bırakılmıştır. SK’nın 30.maddesine göre sigortacılık yapan kuruluşlardan, sigorta tahkim sistemine üye olmak isteyenler, durumu yazılı olarak Komisyona bildirmek zorundadır. Sigorta tahkim sistemine üye olan kuruluşlarla uyuşmazlığa düşen kişi, uyuşmazlık konusu sözleşmede özel bir hüküm olmasa bile tahkim usulünden faydalanabilmektedir.
Madde, Sigorta ettiren veya sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişiler ile riski üstlenen taraf arasında sigorta sözleşmesinden veya Hesaptan faydalanacak kişiler ile Hesap arasında doğan uyuşmazlıkların çözümü amacıyla Birlik nezdinde Sigorta Tahkim Komisyonu oluşturulmasını öngörmektedir.
Sigorta Tahkim Komisyonuna başvurmanın şartı olarak Sigorta komisyonunun tahkim yetkisini kabul etmiş olmak, zorunlu sigortalara ilişkin sigorta poliçelerinden kaynaklanan uyuşmazlıklar için geçerli değildir. Buna göre İlgili mevzuat ile zorunlu tutulan sigortalardan kaynaklanan bu fıkra kapsamındaki uyuşmazlıklar için ilgili kuruluş sigorta tahkim sistemine üye olmasa dahi hak sahipleri sigorta tahkim usulünden faydalanabilmektedir.
Belirtmek gerekir ki sigorta kuruluşları aleyhine başvuruda bulunmak isteyenler bu haklarını mahkeme nezdinde de ileri sürebilmektedirler. Bu halde sigorta kuruluşu tahkim ilk itirazında bulunamamaktadır. Bu yüzden doktrinde kimi yazarlar Türk Sigorta Hukukunda öngörülmüş olan sigorta tahkim sistemini, “nispi zorunlu tahkim sistemi” olarak isimlendirmektedirler.
Kimler Başvurabilir?
SK Sigorta Tahkim Komisyonuna başvurabilecekleri “Sigorta ettiren veya sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişiler” şeklinde ifade etmektedir. Böylelikle STK’ya başvurabilmek sadece sigorta ettirenlere yönelik bir yetki olarak tanınmamakta, sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişilere de STK nezdinde hak arama yetkisi verilmektedir.
Maddeye göre, mahkemelere ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleri uyarınca Tüketici Sorunları Hakem Heyetine intikal etmiş uyuşmazlıklar ile ilgili uyuşmazlıklarda Komisyona başvuru yapılamamaktadır.
Sigorta Kuruluşuna Başvuru Şartı
SK’nın 30.maddesi Komisyona gidilebilmesi için, sigortacılık yapan kuruluşla uyuşmazlığa düşen tarafın, uyuşmazlığa konu teşkil eden olay ile ilgili olarak sigortacılık yapan kuruluşa gerekli başvuruları yapmış ve talebinin kısmen ya da tamamen olumsuz sonuçlandığını belgelemiş olması gerektiğini düzenlemektedir. Başvuru yapılması üzerine sigortacılık yapan kuruluşun, başvuru tarihinden itibaren on beş iş günü içerisinde yazılı olarak cevap vermemesi Komisyona başvuru için yeterli görülmektedir.
Sigorta Tahkim Kuruluna Başvurmanın Avantajları
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 427.maddesi tahkim davalarına ilişkin genel süreyi düzenlemektedir. Buna göre taraflar aksini kararlaştırmadıkça, bir hakemin görev yapacağı davalarda hakemin seçildiği, birden çok hakemin görev yapacağı davalarda ise hakem kurulunun ilk toplantı tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren bir yıl içinde, hakem veya hakem kurulunca esas hakkında karar vermek zorundadır.
Kanun koyucu sigorta tahkiminde ise bu süreyi daha da kısaltmış 4 ay olarak belirlemiştir. SK’nın öngördüğü sisteme göre hakemlerin bu süre içerisinde uyuşmazlığı çözememeleri halinde söz konusu uyuşmazlık yetkili mahkemeler tarafından halledilecektir. Belirtmek gerekir ki 4 aylık süre, tarafların açık ve yazılı muvafakatleriyle uzatılabilmektedir.
SK tarafların aralarındaki uyuşmazlıkları Komisyon vasıtasıyla çözmelerini teşvik etmek adına talebi kısmen ya da tamamen reddedilenler aleyhine hükmolunacak vekalet ücretinin, Avukatlık Asgarî Ücret Tarifesinde belirlenen vekalet ücretinin beşte biri olduğunu belirtmektedir. Ayrıca komisyona başvuru ücretleri de mahkemeler nezdinde ödenen harç ve diğer masraflara göre oldukça uygun olarak belirlenmiştir.